އަލްޢައްލާމާ ޢަބްދުއްރަޙްމާން ބިން ނާޞިރު އައްސިޢުދީ

އައްޝައިޚުލް ޢައްލާމާ އަބޫ ޢަބްދިﷲ ޢަބްދުއްރަޙްމާން ބިން ނާޞިރު ބިން ޢަބްދުﷲ އައްސިޢުދީއަކީ ސުޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ ޢިލްމު­ވެރިއެކެވެ. ތަފްސީރު، ޙަދީޘް އަދި ފިޤުހު ފަދަ އެކިއެކި ޢިލްމު­ތަކުގައި ފުންނާބު އުސް، ޚިދުމަތް­ތެރި ބޭފުޅެކެވެ.

އުފަން­ވެފައި ވަނީ ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ ޤަޞީމްގެ ޢުނައިޒާގައި ހިޖުރައިން 1307 ވަނަ އަހަރު މުޙައްރަމް 12 ވަނަ ދުވަހުއެވެ. އެއީ މީލާދީން 1889 ވަނަ އަހަރުއެވެ.

ޔަތީމެއްގެ ގޮތުގައި ބޮޑު­ފުޅުވި ނަމަވެސް، ރަނގަޅު ތަރުބިއްޔަތެއް ލިބި­ވަޑައިގަތެވެ.

އޭނާގެ ކިބައިން ފާހަގަ­ވެގެން ދިޔައީ ވިސްނުން­ފުޅު ތޫނު­ކަމާއި ޢިލްމު އުނގެނި­ވަޑައި­ގަތުމަށް ހުރި ޝައުޤު­ފުޅުގެ ބޮޑު­ކަމެވެ. ޢުމުރު­ފުޅުން 11 އަހަރުގައި ޤުރްއާން ހިތުދަސް­ކުރެއްވިއެވެ. އެއަށްފަހު ޢުނައިޒާގެ ޢިލްމުވެރީންނާއި އެރަށަށް ވަޑައިގެންނެވި ޢިލްމުވެރީންގެ އަރިހުން ޢިލްމު އުނގެނި­ވަޑައިގަތެވެ. އެގޮތުން ދީނީ ޢިލްމުތަކުގެ ހުރިހާ ދާއިރާއަކުން ވަށައިޖެހޭ ޢިލްމެއް ޙާޞިލު­ކުރެއްވިއެވެ.

ކިޔަވައިދެއް­ވުން

ޢުމުރު­ފުޅުން 23 އަހަރުގައި ކިޔަވައި­ދެއްވަން ފެއްޓެވިއެވެ. އަދި ޢިލްމު އުނގެނި­ވަޑައި­ގަތުމާއި އުނގަންނައި­ދެއްވުމުގައި ދެމިހުންނެވިއެވެ. އޭނާގެ އެންމެ ފާހަގަ­ކޮށްލެވޭ ދަރިވަރުންގެ ތެރޭގައި އައްޝައިޚް މުޙައްމަދު ބިން ޞާލިޙް އަލްޢުޘައިމީން ރަޙިމަހުﷲ ހިމެނި­ވަޑައިގަންނަވައެވެ.

ޢިލްމާއި ކުރެއްވި ޚިދުމަތްތައް

އައްޝައިޚް އައްސިޢުދީ އެންމެ ބޮޑަށް ފާހަގަ­ވެގެން ދިޔައީ ފިޤްހުގެ އުޞޫލު­ތަކާއި ފުރޫޢުތަކުގެ ފުރިހަމަ މަޢުރިފާއިންނެވެ. އަދި އޭގެ އިތުރުން ތަފްސީރުގެ ޢިލްމުގައި އިސް­ވެގެންވާ މަޤާމެއް ލިބި­ވަޑައިގެންނެވިއެވެ.

ތަފްސީރާއި، ޤުރްއާނުގެ ޢިލްމު­ތަކާއި، ޢަޤީދާއާއި، ފިޤްހާއި އެއާ ގުޅުންހުރި ޢިލްމު­ތަކާއި، ޙަދީޘް ޢިލްމާއި، އަދަބު އަޚްލާޤާއި، އެނޫން ވެސް އެކި ޢިލްމު­ތަކުގައި އެތައްއެތައް ފޮތް­ތަކެއް ޢިލްމު­ތަކުގައި ލިޔުއްވާފައި ވެއެވެ. ތެރެއިން ބައެއް ފޮތްތަކަކީ ފަހުގެ ޢިލްމު­ވެރިން ޝަރަޙަކުރައްވައި، ދަރުސް­ތަކުގައި މުޤައްރަރުގެ ގޮތުން ކިޔަވައި­ދެއްވައި، އެކި ގޮތްގޮތުން ޚިދުމަތް­ކުރައްވާފައިވާ ފޮތް­ތަކެކެވެ.

އެންމެ މަޝްހޫރު ފޮތްތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ:

1. ”ތައިސީރުލް ކަރީމިއް ރަޙްމާން“ ކުރު ތަފްސީރު ފޮތް.
2. ”އަލްޤަވާޢިދުލް ޙިސާން ލިތަފްސީރިލް ޤުރްއާން“
3. ”އަލްޤައުލުއް ސަދީދު ފީ މަޤާޞިދިއް ތައުޙީދު“
4. ”ތައިސީރުއް ލަޠީފިލް މައްނާން ފީ ޚުލާޞަތި ތަފްސީރިލް ޤުރްއާން“

ފޮތްތައް ލިޔުއްވުމުގެ އެންމެ ބޮޑު މަޤްޞަދަކަށްވީ ޢިލްމު ފެތުރުމާއި ޙައްޤަށް ގޮވައިލެއް­ވުމެވެ. އެހެން­ކަމުން އެ ފޮތްތައް ހިލޭ ހިލޭ ބައްސަވައެވެ. އަދަށް ދާނދެން ވެސް ޚާއިރިއްޔާ­ތަކުން އެ ފޮތްތައް ޗާޕު­ކޮށް ބޭނުންވާ ދަރިވަރުންނަށް ބަހައި ހަދައެވެ.

ޢުނައިޒާގައި އަލްމަކްތަބަތުލް ވަޠަނިއްޔާ ލައިބްރަރީ ޤާއިމު­ކުރެއްވިއެވެ.

ޤާޟީ­ކަމަށް ހޮވުނު ނަމަވެސް، ވަރަޢަ­ވެރިވެ­ވަޑައިގެން އެކަމުން ދުރުހެލިވެ­ވަޑައިގަތެވެ. އަދި ރަސްމީ އެއްވެސް މަޤާމެއް ނުފުރުއްވުމަށް ޚާއްޞަ ސަމާލު­ކަމެއް ދެއްވިއެވެ. އެއީ ޢިލްމަށާއި ދަރިވަރުންނަށް ވަގުތު ހުސް­ކުރެއްވުމަށް­ޓަކައެވެ.

ޢުނައިޒާގެ މަސްޖިދުލް ކަބީރުގެ އިމާމު­ކަމާއި ޚަޠީބުކަން ކުރެއްވިއެވެ.

އަޚްލާޤު­ފުޅު

އޭނާއަކީ މަތި­ވެރި އަޚްލާޤެއްގެ ވެރި ބޭކަލެކެވެ. ކުޑަ ކުދިންނާއި ބޮޑެތި މީހުންގެ، އަދި މުއްސަނދިންނާއި ފަޤީރުންގެ ކުރިމަތީގައި ވެސް ތަވާޟުޢު­ވެރި ވެވަޑައިގަތެވެ. އަދަބު­ވެރި­ކަމާއި، ޢިއްފަތް­ތެރި­ކަމާއި، ނަޒާހަތް­ތެރި­ކަމުގެ މަތި­ވެރި ސިފަ­ފުޅު­ތަކެއް ލިބި­ވަޑައިގެންފައި ވެއެވެ. ކުރައްވާ ކޮންމެ ކަމެއްގައި ވެސް ސާބިތުވެ­ވަޑައިގެން ހުންނަވައެވެ. ކިޔަވައި­ދެއްވުމުގައި ވެސް އެންމެ މޮޅަށް އުނގަންނައި­ދެއްވާ، އެންމެ ފުރިހަމައަށް ވިސްނައި­ދެއްވާ ބޭފުޅެއްގެ ގޮތުގައި ސިފަ­ކުރެވިފައިވެއެވެ.

އޭނާގެ މަޖިލިސްތަކަކީ ޢިލްމީ ފައިދާ­ތަކުން ފަޅުފިލާފައިވާ މަޖިލިސް­ތަކެކެވެ. އަބަދުވެސް އެ މަޖިލިސްތައް ފުރާލައްވަނީ ދަރުސް­ދެއްވުމާއި މުނާޤަޝާ ކުރެއްވުމުންނެވެ. އަބަދުވެސް ކީރިތި ޤުރްއާން ކިޔަވައި، ދަރިވަރުންނަށް އިރުތިޖާލީ­ކޮށް ތަފްސީރު ކޮށް­ދެއްވައެވެ. ޤުރްއާނުގެ މާނަ­ތަކާއި ފައިދާތައް ބަޔާން­ކޮށް­ދެއްވައި، އެއިން ފައިދާ­ތަކާއި މާނަތައް އިސްތިންބާޠު ކުރައްވައެވެ. އޭނާގެ ފަޞާޙަތް­ތެރި­ކަމާއި، ބަސްމަގުގެ ފުރިހަމަ­ކަމާއި، ދަލީލު­ތަކާއި ވާހަކަތައް ގެންނެވުމުގައި ތަނަވަސް­ކަމުން، އޭނާގެ ވާހަކަ­ފުޅު އަޑުއަހާ މީހާ އެދެނީ އޭނާގެ ވާހަކަ ހުއްޓައިނުލުމަށެވެ.

ނިޔާ­ވުން

ޢިލްމަށް ޚިދުމަތް ކުރެއްވުމުގައި 69 އަހަރު ހޭދަ­ކުރެއްވުމަށްފަހު، އައްޝައިޚް އައްސަޢުދީ ނިޔާވީ 1376 ހިޖުރީ އަހަރުގެ (1956 މީލާދީ އަހަރު) ޖުމާދަލްއާޚިރާ މަހުގެ 23 ވަނަ ދުވަހުގެ ބުރާސްފަތި ދުވަހުގެ ރޭ، ފަތިސް­ވާން ކައިރި­ވެފައި ވަނިކޮށެވެ. ﷲ އޭނާއަށް ރަޙްމަތް ލައްވައި، ގިނަގުނަ ޘަވާބާއި ދަރުމަ މިންވަރު­ކުރައްވާށިއެވެ!

މަޞްދަރު: https://ibn-saadi.com/aboutus