އިސްލާމް ދީނަކީ ފުރިހަމަ ދީނެކެވެ: ތައުޙީދު

ފުރަތަމަ މައްސަލައަކީ ތައުޙީދެވެ. اللهގެ އެއްކައު­ވަންތަ­ކަމެވެ. މުޅި ޤުރްއާން އެކީގައި ބަލައި ދިރާސާ­ކުރުމުން އެނގޭ ގޮތުގައި ތައުޙީދު ބެހެނީ ތިން ބަޔަކަށެވެ.

[1. ތައުޙީދުއްރުބޫބިއްޔާ]

ފުރަތަމައީ الله  ގެ ރުބޫބިއްޔަތުގައި އެކަލާނގެ އެއްކައު­ވަންތަ ކުރުމެވެ. ތައުޙީދުގެ މި ބާވަތަކީ ބުއްދިވެރީންގެ ފިޠުރަތުގައި ޠަބީޢީ ގޮތުން އެކުލެވިފައިވާ ބާވަތެކެވެ. الله ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ. ﴿وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَهُمْ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ﴾ [ޒުޚްރުފް 87] ”ހަމަ­ކަށަވަރުން، އެއުރެން ހެއްދެވީ ކާކުތޯ، އެއުރެންނާ ކަލޭގެފާނު ސުވާލު ކުރައްވައިފި­ނަމަ، އެއުރެން ބުނާނެކަން ކަށަވަރެވެ. اللهއެވެ.“

އަދިވެސް އެކަލާނގެ ވަޙީ­ކުރެއްވިއެވެ. ﴿قُلۡ مَن يَرۡزُقُكُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ أَمَّن يَمۡلِكُ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡأَبۡصَٰرَ وَمَن يُخۡرِجُ ٱلۡحَيَّ مِنَ ٱلۡمَيِّتِ وَيُخۡرِجُ ٱلۡمَيِّتَ مِنَ ٱلۡحَيِّ وَمَن يُدَبِّرُ ٱلۡأَمۡرَۚ فَسَيَقُولُونَ ٱللَّهُۚ فَقُلۡ أَفَلَا تَتَّقُونَ﴾ [ޔޫނުސް 31] މާނައީ: ”ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! ތިޔަބައި­މީހުންނަށް އުޑުންނާއި، ބިމުން ރިޒްޤު ދެއްވަނީ ކާކު ހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ އިވުމާއި ފެނުން މިލްކު­ވެގެންވަނީ ކާކަށް ހެއްޔެވެ؟ އަދި މަރު­ވެފައިވާ ތަކެތިން، ދިރޭ ތަކެތި ނެރުއްވައި، ދިރޭ ތަކެތިން މަރު­ވެފައިވާ ތަކެތި ނެރުއްވަނީ ކާކު­ހެއްޔެވެ؟ އަދި އެންމެހައި ކަންތައް ތަދުބީރުކުރައްވަނީ ކާކު­ހެއްޔެވެ؟ ފަހެ، އެއުރެން ބުނާނެއެވެ. (އެއީ) اللهއެވެ. ދެން ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! ފަހެ، ތިޔަބައި­މީހުން ތަޤްވާ­ވެރި ނުވަނީ ހެއްޔެވެ؟“ މި މާނައިގައި އައިސްފައިވާ އާޔަތްތައް ގިނަގުނައެވެ.

ތައުޙީދުގެ މި ބަޔަށް ފިރުޢައުނު އިންކާރު ކުރިއެވެ. ﴿قَال فِرْعَوْنُ وَمَا رَبُّ الْعَالمِينَ﴾ [ޝުޢަރާއު 23] ”ފިރުޢައުނު ދެންނެވިއެވެ. ޢާލަމްތަކުގެ ވެރިރަސް­ކަލާނގެއަކީ ކޮބައި­ހެއްޔެވެ؟“ އޭނާ އެކަމަށް އިންކާރު ކުރީ އޭނާގެ ބޮޑާ­ކަމުންނެވެ. އެނގިހުރެ، ނޭނގޭ ކަމަށް ހަދާފައެވެ. ދަލީލަކީ އަންނަނިވި އާޔަތެވެ. ﴿قَالَ لَقَدْ عَلِمْتَ مَآ أَنزَلَ هَٰٓؤُلَآءِ إِلَّا رَبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضِ بَصَآئِرَ﴾ [އިސްރާއު 102] ”އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ! ހަމަ­ކަށަވަރުން، ބަޔާން­ވެގެންވާ ޢިބްރަތް­ތަކެއް ކަމުގައި މި މުޢުޖިޒާތައް ބާވައި­ލެއްވީ، އުޑު­ތަކާއި، ބިމުގެ ވެރިރަސް­ކަލާނގެ ފިޔަވައި އެހެން ފަރާތެއް ނޫންކަން ކަލޭ ރަނގަޅަށް ދަންނާނޫއެވެ.“ الله ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ. ﴿وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيقَنَتْهَا أَنْفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا﴾ [ނަމްލު 14] ”އަދި އެ އާޔަތްތައް އެއީ، ތެދުކަން އެއުރެންގެ ނަފްސުތަކަށް ޔަޤީންވެ ތިބެ، އަނިޔާ­ވެރި­ކަމާއި، ބޮޑާވެ­ގަތުމުގެ ގޮތުން، އެ އާޔަތްތަކަށް އެއުރެން އިންކާރު ކުރޫއެވެ.“

އެހެން­ކަމުން ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި ތައުޙީދުގެ މި ބާވަތް ތަޤްރީރު ކުރައްވާފައި ވަނީ އިޤްރާރުކުރުވަން ސުވާލުކުރާ ބީދައިންނެވެ. އަންނަނިވި އާޔަތް­ތަކުގައި ވާ ފަދައިންނެވެ. ﴿أَفِي اللَّهِ شَكٌّ﴾ [އިބްރާހީމް 10] ”الله އާމެދު، ޝައްކެއް ވޭހެއްޔެވެ؟“ ﴿قُلْ أَغَيرَ اللَّهِ أَبْغِي رَبًّا وَهُوَ رَبُّ كُلِّ شَيءٍ﴾ [އަންޢާމް 164] ”ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! އެކަލާނގެއީ، ހުރިހައި ތަކެއްޗެއްގެ ރައްބު ކަމުގައި ވާ ޙާލު، ރައްބެއް­ކަމުގައި، الله ފިޔަވައި އެހެން ފަރާތެއް ތިމަންކަލޭގެފާނު އެދޭނޭ ހެއްޔެވެ؟“ ﴿قُلْ مَنْ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ قُلِ اللَّهُ﴾ [ރަޢުދު 16] ”ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! އުޑު­ތަކާއި، ބިމުގެ ރައްބަކީ ކާކު ހެއްޔެވެ؟ ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! اللهއެވެ.“ މިނޫން ވެސް މިފަދަ ޢިބާރާތްތަކަކުންނެވެ. އެއީ އެކަމަކީ އެއުރެން އެކަމަށް އެއްބަސްވާ ކަމަކަށް ވާތީއެވެ.

ނަމަވެސް ތައުޙީދުގެ މި ބާވަތުން ކާފަރުންނަކަށް މަންފާ­އެއް ނުކުރިއެވެ. އެއުރެން އަޅުކަން ކުރުމުގައި الله  އެއްކައު­ވަންތަ ނުކުރީތީއެވެ. الله ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ. ﴿وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُم بِٱللَّهِ إِلَّا وَهُم مُّشْرِكُونَ﴾ [ޔޫސުފް 106] ”އަދި އެއުރެން ކުރެ ގިނަ މީހުން، ޝަރީކު ކުރާ ބަޔަކު ކަމުގައިވާ ޙާލުގައި މެނުވީ، اللهއަށް އީމާނެއް ނުވެތެވެ.“ [އެއުރެން ބުނެތެވެ.] ﴿مَا نَعْبُدُهُمْ إلا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى﴾ [ޒުމަރު 3] ”اللهގެ ޙަޟްރަތަށް ތިމަންމެން ކުއްތަން ކޮށްދިނުމަށް މެނުވީ، ތިމަންމެން އެތަކެއްޗަކަށް (އެބަހީ: ބުދުތަކަށް) އަޅު­ކަމެއް ނުކުރަމުއެވެ.“ ﴿وَيَقُولُونَ هَٰٓؤُلَآءِ شُفَعَٰٓؤُنَا عِندَ ٱللَّهِ ۚ قُلْ أَتُنَبِّـُٔونَ ٱللَّهَ بِمَا لَا يَعْلَمُ﴾ [ޔޫނުސް 18] ”އަދި އެއުރެން ބުނެތެވެ. މި ތަކެއްޗަކީ، اللهގެ ޙަޟްރަތުގައި ތިމަންމެންނަށް ޝަފާޢަތް­ތެރި ވާނޭ ތަކެއްޗެވެ. ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! الله ދެނެ­ވޮޑިގެން ނުވާ ކަމެއްގެ ވާހަކައިން ތިޔަބައި­މީހުން އެކަލާނގެއަށް ޚަބަރު ދެނީ­ހެއްޔެވެ؟“

[2. ތައުޙީދުލް އުލޫހިއްޔާ]

ދެވަނަ ބާވަތަކީ الله  އަށް އަޅުކަން ކުރުމުގައި އެކަލާނގެ އެއްކައު­ވަންތަ ކުރުމެވެ. ރަސޫލުންނާއި އެބޭ­ކަލުން އެބަ­އެއްގެ ގާތަށް ފޮނުއްވުނު އުންމަތްތަކާ ދެމެދު ހިނގައިދިޔަހައި ހަނގުރާމަ­އެއް ހިނގައި ދިޔައީ މިކަމާ މެދުގައެވެ. މި ކަމަކީ މިކަން ޙަޤީޤަތަކަށް ހެދުމަށް ޓަކައި ރަސޫލުން ފޮނުއްވުނު ކަން­ތަކެވެ.

ތައުޙީދުގެ މި ބާވަތުން ޙާޞިލުވަނީ ”لا إله إلا الله“ ގެ މާނައެވެ. ފަހެ މި ކަލިމައިގެ މާނަ ބިނާ ވަނީ ދެ އަޞްލެއްގެ މައްޗަށެވެ. އެއީ އޭގައިވާ ނަފީ­ކުރުމާއި ސާބިތު­ކުރުމެވެ. ”لا إله إلا الله“ ގައި ވާ ނަފީގެ މާނައަކީ، ކޮންމެ އަޅު­ކަމަކަށް ވިޔަސް، الله ފިޔަވައި އެހެން ފަރާތަކަށް އެކަން ކުރުމުން އެއްކިބާވެ ބަރީއަ­ވުމެވެ. ސާބިތު­ކުރުމުގެ މާނައަކީ اللهއަަށް އަޅުކަން ކުރުމަށް ޓަކައި އެކަލާނގެ ޝަރުޢު ކުރައްވާފައިވާ ގޮތަށް، އެކަލާނގެއަށް އަޅުކަން ޚާލިޞް­ކުރުމެވެ. ޤުރްއާނުގެ ބޮޑު ބައި އައިސްފައި ވަނީ މިކަމާ މެދުގައެވެ.

﴿وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ﴾ [ނަޙްލު 36] ”ހަމަ­ކަށަވަރުން، ތިމަންއިލާހު ކޮންމެ އުއްމަތަކަށްމެ ރަސޫލަކު ފޮނުއްވީމެވެ. އެއީ، اللهއަށް އަޅުކަން ކުރުމަށާއި، ބުދުތަކާ ދުރުހެލިވުމަށް އެންގެވުމަށެވެ.“

﴿وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ إلا نُوحِي إِلَيهِ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إلا أَنَا فَاعْبُدُونِ﴾ [އަންބިޔާ 25] ”ހަމަ­ކަށަވަރުން، ތިމަންއިލާހު މެނުވީ އިލާހަކު ނުވާ­ކަމަށް އެ ބޭކަލަކަށް ވަޙީ ނުކުރައްވާ އެއްވެސް ރަސޫލަކު، ކަލޭގެފާނުގެ ކުރިން ވެސް ތިމަންއިލާހު ނުފޮނުއްވަމެވެ. ފަހެ، ތިޔަބައި­މީހުން (ހަމައެކަނި) ތިމަންއިލާހަށް އަޅުކަން ކުރާށެވެ!“

﴿فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى﴾ [ބަޤަރާ 256] ”ފަހެ، ޠާޣޫތަށް ކާފަރުވެ اللهއަށް އީމާންވާ މީހާ (ދަންނާށެވެ!) ފަހެ، އެމީހާ، އެންމެ އިތުބާރުހުރި އުޅައްގަނޑުގައި (އެންމެ ވަރުގަދަ ޢަޤީދާގައި) ހިފަހައްޓައިފިކަން ކަށަވަރެވެ.“

﴿وَاسْأَلْ مَنْ أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رُسُلِنَا أَجَعَلْنَا مِنْ دُونِ الرَّحْمَنِ آلِهَةً يُعْبَدُونَ﴾ [ޒުޚްރުފް 45] ”އަދި ތިމަން­ރަސް­ކަލާނގެ ރަސޫލުންގެ ތެރެއިން ކަލޭގެފާނުގެ ކުރިން ތިމަން­ރަސް­ކަލާނގެ ފޮނުއްވި ރަސޫލުން ކުރެން އައްސަވާށެވެ! (އެބަހީ: އެބޭ­ކަލުންގެ ޝަރީޢަތުން ބައްލަވާށެވެ!) ރަޙްމާން­ވަންތަ ރަސް­ކަލާނގެ މެނުވީ، އަޅުކަންވެވޭ އެހެން އިލާހުން­ތަކެއް ތިމަން­ރަސް­ކަލާނގެ ލެއްވިން ހެއްޔެވެ؟“

﴿قُلْ إِنَّمَا يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَهَلْ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ﴾ [އަންބިޔާ 108]، ”ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ވަޙީ އިއްވަވާކަން ކަށަވަރީ، ތިޔަބައި­މީހުންގެ އިލާހަކީ، އެއްކައު­ވަންތަ އިލާހެއް ކަމަށެވެ. ފަހެ، ތިޔަބައި­މީހުންނީ (އެކަން ޤަބޫލު­ކޮށް) އިސްލާމްވާ ބަޔެއް ހެއްޔެވެ؟“

މި ކަމާމެދު ބާވައިލައްވާފައިވާ އެތައް އާޔަތެއް ވެއެވެ.

[3. ތައުޙީދުލް އަސްމާއި ވައްޞިފާތި]

ތިންވަނަ ބާވަތަކީ: الله  ގެ އިސްމު­ފުޅު­ތަކާއި ޞިފަ­ފުޅު­ތަކުގައި އެކަލާނގެ އެއްކައު­ވަންތަ ކުރުމެވެ. ތައުޙީދުގެ މި ބާވަތް ބިނާ­ވެގެން ވަނީ الله  ބަޔާން ކުރައްވާފައިފާ ދެ އަޞްލެއްގެ މައްޗަށެވެ.

1. ފުރަތަމައީ: [ނެތުމުގެ ތެރެއިން] އުފެދިފައިވާ ތަކެތީގެ ސިފަތަކާ އެއްވައްތަރު ވުމުން އެކަލާނގެ ހުސްދުރު­ކުރުމެވެ.

2. ދެވަނައީ: الله، އެކަލާނގެ ޛާތު­ފުޅު ސިފަ ކުރައްވާފައިވާ އެންމެހައި ޞިފަ­ފުޅު­ތަކާއި، އެކަލާނގެ ރަސޫލާ ﷺ، އެކަލާނގެ ސިފަ ކުރައްވާފައިވާ ސިފަ­ފުޅުތަކަކަށް އީމާން ވުމެވެ. އެއީ އެކަލާނގެ ފުރިހަމަ­ވަންތަ­ކަމާއި މަތި­ވެރި­ވަންތަ­ކަމާ ލާއިޤު­ވެގެންވާ ގޮތެއްގައެވެ. އެ ސިފަ­ފުޅުތަކުގެ ޙަޤީޤީ މާނައިގައެވެ. މަޖާޒީ މާނައިގަ­އެއް ނޫނެވެ.

   الله ގެ ޛާތު­ފުޅު، الله ދެނެ­ވޮޑިގެންވާ ވަރަށްވުރެ ބޮޑަށް ދަންނަ ފަރާ­ތަކުން އެކަލާނގެ ޞިފަ ނުކުރާނެ­ކަމާއި، الله ގެ ޛާތު­ފުޅު، الله ގެ ރަސޫލާ ދެނެ­ވަޑައިގަންނަވާ ވަރަށް ވުރެ ބޮޑަށް އެކަލާނގެ ދަންނަ މީހަކު ވެސް އެކަލާނގެ ޞިފަ ނުކުރާނެކަން އެނގިގެން ވެއެވެ.

   الله، އެކަލާނގެ ޛާތުފުޅާ މެދު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ. ﴿ءَأَنتُمْ أَعْلَمُ أَمِ ٱللَّهُ﴾ [ބަޤަރާ 140]. ”ބޮޑަށް އެނގެނީ ތިޔަބައި­މީހުންނަށް ހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ (ދެނެ­ވޮޑިގަތުން ބޮޑީ) الله ހެއްޔެވެ؟“

   އަަދި އެކަލާނގެ ރަސޫލާއާ މެދު ވަޙީ­ކުރެއްވިއެވެ: ﴿وَمَا يَنطِقُ عَنِ ٱلۡهَوَىٰٓ ‮٣ إِنۡ هُوَ إِلَّا وَحۡيٞ يُوحَىٰ﴾ [ނަޖްމު 3–4] ”އަދި އެކަލޭގެފާނު އަމިއްލަ އެދުންފުޅަކަށް ވާހަކަ­ފުޅެއް ނުމެދައްކަވާމެއެވެ. އެއީ އެކަލޭގެފާނަށް އިއްވަވާ ވަޙީ­އެއް ކަމުގައި ނޫނީ ނުވެތެވެ.“

   އެކަލާނގެއާ (އެހެން އެއްޗަކާ) އެއްފަދަ ވުން ނަފީ ކުރައްވައި الله ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ. ﴿لَيسَ كَمِثْلِهِ شَيءٌ﴾ [ޝުރާ 11] ”އެކަލާނގެއާ އެއްފަދަ އެއްވެސް އެއްޗެއް ނުވެތެވެ.“ އަދި އެކަލާނގެ ސިފަ­ފުޅުތައް ޙަޤީޤީ މާނައިގައި ސާބިތުވާކަން ބަޔާން ކުރެއްވިއެވެ. ﴿وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ﴾ ”އަދި އެކަލާނގެއީ، މޮޅަށް އައްސަވާ­ވޮޑިގެންވާ، މޮޅަށް ބައްލަވާ­ވޮޑިގެންވާ ރަސް­ކަލާނގެއެވެ.“ އާޔަތުގެ ކުރީބައި ނިޔާކުރަނީ ތަޢުޠީލު¹ ނުކުރުމަށެވެ. (އެބަހީ: އޭގެ ތެރެއިން އެެއްވެސް ޞިފަފުޅަކަށް ނުވަތަ އޭގަ މާނައަށް އިންކާރު­ކޮށް ނަފީ­ކުރުމެވެ). ފަހެ، މި އާޔަތުން ސާފުވާ ގޮތުގައި ވާޖިބު­ވެގެންވަނީ (اللهގެ) ޞިފަ­ފުޅުތައް އެއްވެސް އެއްޗަކާ އެއްފަދަ­ކޮށް އަޅައިކިޔުމެއްނެތި އޭގެ ޙަޤީޤީ މާނައިގައި ސާބިތު­ކުރުމެވެ. އަދި އެ ޞިފަ­ފުޅުތައް ނަފީ­ކޮށް ތަޢުޠީލު ކުރުމަކާ ނުލައި، އެހެން އެއްޗަކާ އެއްފަދަ­ވުން ނަފީ­ކުރުމެވެ.

   އަދި ޚަލްޤު­ތަކުންނަށް الله  އާ ބެހޭ ކަންތައްތައް ދެނެ­ގަތުމަށް ނުކުޅެދިގެންވާކަން ބަޔާން ކުރައްވައި ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ. ﴿يَعْلَمُ مَا بَينَ أَيدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يُحِيطُونَ بِهِ عِلْمًا﴾ [ޠާހާ 110] ”އެއުރެންގެ ކުރިމަތީގައިވާ ކަން­ތަކާއި، އެއުރެންގެ ފަހަތުގައިވާ ކަންތައްތައް އެކަލާނގެ ދެނެ­ވޮޑިގެންވެތެވެ. އަދި އެއުރެންނަކަށް އެ ކަންތައް­ތަކެއް އެނގިގެނެއް ނުވެތެވެ.“

މި ފޮތުގެ އެހެން ބައިތައް

• ތަޢާރަފު
• ފުރަތަމަ މައްސަލަ: ތައުޙީދު
• ދެވަނަ މައްސަލަ: ވަޢުޡު
• ތިންވަނަ މައްސަލަ: ޞާލިޙު ޢަމަލާއި އެނޫން ޢަމަލުތަކުގެ ފަރަޤު
• ހަތަރުވަނަ މައްސަލަ: އިސްލާމީ ޝަރީޢަތް ނޫން އެހެން އެއްޗެއް ޙުކުމް­ވެރިކުރުން
• ފަސްވަނަ މައްސަލަ: އިޖްތިމާޢީ ޙާލަތްތައް
• ހަވަނަ މައްސަލަ: އިޤްތިޞާދު
• ހަތްވަނަ މައްސަލަ: ސިޔާސަތު