ތިންވަނަ މައްސަލައަކީ ޞާލިޙު ޢަމަލާއި އެނޫން ޢަމަލުތަކުގެ ފަރަޤު ބަޔާންކުރުމެވެ.
ޞާލިޙު ޢަމަލަކީ އޭގައި ތިން ކަމެއް ފުރިހަމަވާ ޢަމަލުކަން ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ވަނީ ބަޔާން ކުރައްވާފައެވެ. އޭގެ ތެރެއިން އެންމެ ކަމެއް އުނި ވިޔަސް އެ ޢަމަލު ކުރި މިހާއަށް އެޢަމަލަކުން ޤިޔާމަތް ދުވަހު އެއްވެސް މަންފާއެއް ނުކުރާނެއެވެ.
-
ފުރަތަމައީ: އެ ޢަމަލަކީ ނަބިއްޔާ ﷺ ގެނެސްދެއްވި ގޮތާ އެއްގޮތަށް ކުރެވޭ ޢަމަލެއް ކަމުގައި ވުމެވެ. އެހެނީ ﷲ ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ.
﴿ وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا﴾ [ އަލްޙަޝްރު] ”އަދި ރަސޫލާ ތިޔަބައިމީހުންނަށް ގެނެސްދެއްވި ކޮންމެ އެއްޗެއްގައި، ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން ހިފާށެވެ! އަދި އެކަލޭގެފާނު ތިޔަބައިމީހުންނަށް ނަހީކުރެއްވި ކޮންމެ ކަމަކުން، ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން ދުރުވެގަންނާށެވެ!“ އަދިވެސް ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ.﴿ مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ﴾ [ އައްނިސާ 80] ”ރަސޫލާއަށް ކިޔަމަންވާ މީހާ، ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން ﷲއަށް ކިޔަމަން ވެއްޖެއެވެ.“﴿ قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي﴾ [ އާލުޢިމްރާން 31] ”ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! ތިޔަބައިމީހުން، ﷲއަށް ލޯބިވާކަމުގައި ވަނީނަމަ، ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން، ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ތަބާވާށެވެ!“﴿ أَمْ لَهُمْ شُرَكَاءُ شَرَعُوا لَهُمْ مِنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَنْ بِهِ اللَّهُ﴾ [ އައްޝޫރާ 21] ”ނުވަތަ ﷲ، އިޛުނަ ދެއްވާފައި ނުވާ ދީނެއް، އެއުރެންނަށް، ޝަރުޢުކޮށް ކަނޑައަޅައިދިން ޝަރީކުންތަކެއް އެއުރެންނަށް ވޭހެއްޔެވެ؟“﴿ آللَّهُ أَذِنَ لَكُمْ أَمْ عَلَى اللَّهِ تَفْتَرُونَ﴾ [ ޔޫނުސް 59] . ”ތިޔަބައިމީހުންނަށް (އެކަމަށް) އިޛުނަ ދެއްވީ ﷲ ހެއްޔެވެ؟ އަދި ކިއެއްތަ! ﷲއާމެދު ތިޔަބައިމީހުން ހަދައިގެން ދޮގެއް ބުނަނީއެވެ.“ -
ދެވަނައީ: އެ ޢަމަލަކީ ﷲގެ ވަޖުހުފުޅަށްޓަކައި ޚާލިޞްކޮށް ކުރެވޭ ޢަމަލަކަށް ވުމެވެ. އެހެނީ ﷲ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ.
﴿ وَمَا أُمِرُوا إلا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ﴾ [ އަލްބައްޔިނާ 5] މާނައީ: ”ﷲއަށް އަޅުކަން ޚާލިޞް ކުރާ ޙާލު، ﷲއަށް އަޅުކަން ކުރުމަށާއި… މެނުވީ، އެއުރެންނަށް އަމުރުކުރައްވާފައެއް ނުވެތެވެ.“ އަދިވެސް ވަޙީކުރެއްވިއެވެ.﴿ قُلْ إِنِّىٓ أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ ٱللَّهَ مُخْلِصًا لَّهُ ٱلدِّينَ ١١ وَأُمِرْتُ لِأَنْ أَكُونَ أَوَّلَ ٱلْمُسْلِمِينَ ١٢ قُلْ إِنِّىٓ أَخَافُ إِنْ عَصَيْتُ رَبِّى عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ ١٣ قُلِ ٱللَّهَ أَعْبُدُ مُخْلِصًا لَّهُۥ دِينِى ١٤ فَٱعْبُدُوا۟ مَا شِئْتُم مِّن دُونِهِۦ﴾ [ އައްޒުމަރު 11–15] . ”ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! ހަމަކަށަވަރުން، އަހުރެންނަށް އަމުރު ކުރައްވާފައި ވަނީ، ﷲއަށް ދީން ޚާލިޞްކުރާ ޙާލު، އެކަލާނގެއަށް އަޅުކަން ކުރުމަށެވެ. އަދި އަހުރެންނަށް އަމުރު ކުރައްވާފައި ވަނީ (މި އުއްމަތުގެ) މުސްލިމުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ފުރަތަމަ މީހާ ކަމުގައި އަހުރެން ވުމަށެވެ. ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! އަހުރެންގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއަށް އަހުރެން އުރެދިއްޖެނަމަ، ބޮޑުވެގެންވާ ދުވަހެއްގެ ޢަޛާބަށް ހަމަކަށަވަރުން، އަހުރެން ބިރުގަންނަމެވެ. ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! އެކަލާނގެއަށް އަހުރެންގެ ދީން ޚާލިޞްކުރާ ޙާލު، އަހުރެން އަޅުކަން ކުރަނީ، ހަމައެކަނި ﷲއަށެވެ. ފަހެ، އެކަލާނގެ ފިޔަވައި ތިޔަބައިމީހުން އެދޭ އެއްޗަކަށް ތިޔަބައިމީހުން އަޅުކަން ކޮށްބަލާށެވެ!“ -
ތިންވަނައީ: އެ ޢަމަލަކީ ޞައްޙަ ޢަޤީދާގެ މައްޗަށް ބިނާވާ ޢަމަލަކަށް ވުމެވެ. އެހެނީ ޢަމަލަކީ ފުރާޅު ފަދަ އެއްޗެކެވެ. ޢަޤީދާއަކީ ބިންގާ ފަދަ އެއްޗެކެވެ. ﷲ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ.
﴿ وَمَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ…﴾ [ އައްނިސާ 124] ”އަދި، މުއުމިނަކު ކަމުގައި ވެގެންހުރެ، ފިރިހެނުންނާއި، އަންހެނުންގެ ތެރެއިން ހެޔޮ ޢަމަލުކުރާ މީހާ (ދަންނާށެވެ!)…“ ފަހެ މި އާޔަތުގައި ހެޔޮ ޢަމަލު މިވަނީ ”މުއުމިނަކު ކަމުގައި ވެގެންހުރެ“ ކުރާ ޢަމަލު ކަމުގައި ޤައިދު ކުރައްވައިފައެވެ.އަދި އީމާން ނުވާ މީހާއާމެދު ވަޙީކުރެއްވިއެވެ.
﴿ وَقَدِمْنَا إِلَى مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاءً مَنْثُورًا﴾ [ އަލްފުރްޤާން 23] . ”އަދި ޢަމަލުގެ ތެރެއިން އެއުރެން ކުޅަ ކަންތަކަށް، ތިމަންރަސްކަލާނގެ ބައްލަވައި، އެ ޢަމަލުތައް ވަޔާ ބުރައިގެންދާ ކުނޑިފުއްތަކެއް ފަދައިން ލައްވާހުށީމެވެ.“ އަދިވެސް ވަޙީކުރެއްވިއެވެ.﴿ أُولَئِكَ الَّذِينَ لَيسَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ إلا النَّارُ وَحَبِطَ مَا صَنَعُوا فِيهَا وَبَاطِلٌ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ﴾ [ ހޫދު 16] ، ”އެއުރެންނީ އާޚިރަތުގައި ނަރަކަ ނޫން އެހެން ތަނެއް އެއުރެންނަށް ނުވާ މީހުންނެވެ. އަދި އެއުރެންކުޅަ ކަންތައް އެތާނގައި، ބޭކާރުވެގެންވެތެވެ. އަދި އެއުރެން ކޮށްއުޅުނު ކަންތައް ބާޠިލު ވެގެން ވެތެވެ.“ މިނޫން ވެސް އާޔަތް ތަކެވެ.