އަށްވަނަ މައްސަލައަކީ: ކާފިރުން މުސްލިމުންގެ މައްޗަށް ގަދަވެ­ގަތުމެވެ.

‌‌

ރަސޫލުﷲ ﷺ ގެ މާތް އަޞްޙާބުންގެ މެދުގައި އެކަލޭގެފާނު ހުންނަވަނި­ކޮށް އެ ބޭކަލުން މި މައްސަލައާ މެދު ސުވާލު އުފެއްދެވިއެވެ. އަދި އެކަމާމެދުގައި الله  އެކަލާނގެ ފޮތުގައި، ސަމާވީ ފަތުވާ­އެއް ބާވައިލައްވައި އެ އޮޅުން ފިލުވައިލެއްވިއެވެ.

އަލްޢައްލާމާ ޢަބްދުއްރަޙްމާން ބިން ނާޞިރު އައްސިޢުދީ  ޤުރްއާނުގެ އެކިއެކި މައުޟޫތަކުގެ ޚުލާޞާ ތަފްސީރު ލިޔުއްވާފައިވާ، تَيسِيرُ اللَّطِيفِ الْمَنَّانِ މި ފޮތުގައި، ރޯދަ ފަރުޟު ކުރެއްވުމާއި ރޯދައިގެ ފައިދާތަކާ މެދު ވިދާޅުވިއެވެ:

ރޯދައާއި، އެކަމާ ތަބާ­ވެގެން އަންނަ ކަންތައްތަކާމެދު އަންނަނިވި އާޔަތްތައް ބާވައި­ލެއްވިއެވެ.

ހަތްވަނަ މައްސަލަ: ސިޔާސަތު

ފަހެ، ޤުރްއާނުގައި ވަނީ ސިޔާސަތުގެ އަޞްލުތައް ބަޔާންކުރައްވައި، އެއަށް މަގުދައްކައިދޭ މަޢާލިމުތަކަށް އަލިކުރައްވައި، އަދި އޭގެ މަގުތައް ސާފު­ކޮށް­ދެއްވާފައެވެ.

ސިޔާސަތަކީ ”ساس يسوس“ މި ލަފުޒުގެ މަޞްދަރެވެ. އެއީ، ކަންކަން ތަދުބީރު­ކޮށް، ރާވައި ހިންގުމެވެ. ސިޔާސަތު ދެ ބަޔަކަށް ބެހިގެންވެއެވެ. އެއީ، ޚާރިޖީ ސިޔާސަތާއި ދާޚިލީ ސިޔާސަތެވެ.

އަލްޢައްލާމާ މުޙައްމަދުލް އަމީނުއް ޝަންޤީޠީ އޭނާގެ މަޝްހޫރު ތަފްސީރު ފޮތް ”އަޟްވާއުލް ބަޔާން“ ގައި އައްރަޙްމާން ސޫރަތުގެ 39 ވަނަ އާޔަތުގެ ތަފްސީރުގައި ވިދާޅުވިއެވެ:

﴿فَيَوۡمَئِذٖ لَّا يُسۡـَٔلُ عَن ذَنۢبِهِۦٓ إِنسٞ وَلَا جَآنّٞ﴾ [ރަޙްމާން 39] މާނައީ: ”ފަހެ، އެދުވަހުން އެމީހެއްގެ ފާފަޔާމެދު އިންސިއަކާ، އަދި ޖިންނިއަކާ ވެސް ސުވާލެއް ނުކުރައްވާނެތެވެ.“

މި އާޔަތުގައި ﷲ جَلَّ وعَلا ޛިކުރު ކުރައްވާފައިވާ ގޮތުގައި ޤިޔާމަތް ދުވަހުން އިންސިއަކަށް ވިޔަސް ޖިންނިއަކަށް ވިޔަސް އޭނާގެ ފާފައާ ބެހޭ ގޮތުން ސުވާލެއް ނުކުރައްވާނެއެވެ. މި މާނަ ޤަޞަޞް ސޫރަތުގައި ވެސް ﷲ ބަޔާން ކުރައްވައި ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ. ﴿وَلَا يُسۡـَٔلُ عَن ذُنُوبِهِمُ ٱلۡمُجۡرِمُونَ﴾ [ޤަޞަޞް 78] މާނައީ: ”އަދި ކުށް­ވެރިންނަކަށް، އެއުރެންގެ ފާފަތަކާ މެދު ސުއާލެއް ނުކުރައްވާނެތެވެ.“

ހަވަނަ މައްސަލަ: އިޤްތިޞާދީ މައްސަލަ

މިކަމުގެ ކުރިހައި ފަރުޢު­ތަކެއް އެއަށް ރުޖޫޢަވާ، މައިގަނޑު އުޞޫލުތައް ޤުރްއާނުގައި ސާފު­ކޮށް ބަޔާން­ކޮށް­ދެއްވާފައި ވެއެވެ. އެހެނީ އިޤްތިޞާދީ މައްސަލަތައް ރުޖޫޢަ ވަނީ ދެ އަޞްލަކަށެވެ.

1. ފުރަތަމަ އަސްލަކީ: މުދާ ހޯދުމުގައި ރަނގަޅަށް ވިސްނުމެވެ.

2. ދެވަނަ އަސްލަކީ: މުދާ ޚަރަދުކުރަންވީ ތަންތަނަށް ޚަރަދު­ކުރުމުގައި ރަނގަޅަށް ވިސްނުމެވެ.

ފަސްވަނަ މައްސަލައަކީ އިޖްތިމާޢީ އެކި ޙާލަތް­ތަކެވެ. މި ކަންތައް ވެސް ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި ވަނީ ސާފު­ކޮށް ބަޔާން ކުރައްވައި، އޭގެ ނޫރުން މި މަގަށް އަލި ކޮށް­ދެއްވާފައެވެ.

ފަހެ އެންމެ އިސް ރައީސަށް އޭނާގެ މުޖުތަމަޢާ މެދު ޢަމަލު­ކުރުމަށް ކީރިތި ޤުރްއާން އަމުރުކުރައްވަނީ ކޮންފަދައަކުންކަން ނިކަން ބައްލަވާށެވެ! ﴿وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ﴾ [ޝުޢަރާއު 215] މާނައީ: ”މުއުމިނުންގެ ތެރެއިން ކަލޭގެފާނަށް ތަބާވީ މީހުންނަށް، ކަލޭގެފާނުގެ ފިޔަ­ފުޅު ތިރި­ކުރައްވާށެވެ! (އެބަހީ: މަޑުމައިތިރި ވެވަޑައިގަންނަވާށެވެ!)“ ﴿فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاورْهُمْ فِي الْأَمْرِ﴾ [އާލު ޢިމްރާން 159] މާނައީ: ”އެއުރެންނަށް ކަލޭގެފާނު އޯގާ­ވެރި ވެވަޑައިގަތީ، ﷲގެ ޙަޟްރަތުން ލެއްވި ރަޙްމަތެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. ހިތްޕުޅު ހަރުކަށި، ޚުލުޤު ނުބައި ބޭކަލަކު ކަމުގައި ކަލޭގެފާނު ވިނަމަ، ކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުން އެއުރެން ވަކި­ވެގެން ހިނގައްޖައީހެވެ. ފަހެ، އެއުރެންނަށް ކަލޭގެފާނު ޢަފޫ ކުރައްވާށެވެ! އަދި، އެއުރެންނަށް ފާފަފުއްސެ­ވުން އެދި ދަންނަވާށެވެ! އަދި، ކަން­ތަކުގައި ކަލޭގެފާނު އެމީހުންނާ މަޝްވަރާ ކުރައްވާށެވެ!“